เสาเอ็น-คานทับหลังนั้น สำคัญไฉน?

       งานก่อผนังอิฐแดงอาจไม่ได้ถือว่าเป็นงานก่อโครงสร้างอาคาร เพราะไม่ได้มีหน้าที่รับน้ำหนักโดยตรง และถึงจะมีความแข็งแกร่งอยู่แล้ว แต่ตัวผนังก็ยังมีหน้าที่ที่ต้องรับน้ำหนักของตัวผนังเอง และน้ำหนักการใช้งานต่าง ๆ เช่น น้ำหนักของการเจาะยึดสิ่งของกับผนัง หรือแรงกระแทกจากการปิดประตูหน้าต่าง ฉะนั้นงานผนังจึงต้องคำนึงถึงความแข็งแรง วันนี้พี่อิฐจึงอยากจะพาทุกคนให้มารูจักกับ เสาเอ็น และคานทับหลัง 2 ตัวช่วยสำคัญของงานก่อผนังที่ช่างก่อสร้างหลาย ๆ คน อาจหลงลืมไป

เสาเอ็นและคานทับหลังคืออะไร?
          ถ้าเสาคอนกรีตเปรียบเสมือนกระดูก เสาเอ็นก็เปรียบเสมือนเส้นเอ็นที่ช่วยยึดผนังในแนวดิ่งให้ประสานกับวงกบประตูหรือหน้าต่าง ช่วยให้สามารถรับน้ำหนักของวัสดุ และแรงกระแทกได้มากยิ่งขึ้น

          ลักษณะของเสาเอ็นจะทำด้วยการใช้เหล็กเส้นขนาด 6-9 มิลลิเมตร 2 เส้น และต้องทำปลอกลักษณะเป็นห่วงรัดทุก ๆ ระยะ 15 – 20 ซม. ซึ่งมักจะใช้ร่วมกับคานทับหลัง ที่เป็นโครงสร้างของผนัง ใช้ยึดผนังในแนวราบ โดยจะใส่เสาเอ็น และคานทับหลังในทุก ๆ พื้นที่ 5 – 6 ตารางเมตร ของการก่อผนังอิฐแดง ด้วยเหตุนี้เสาเอ็น และคานทับหลัง จึงเป็นสิ่งจำเป็นในการก่อผนัง ไม่ว่าวัสดุที่ใช้ก่อผนังนั้น จะเป็นอิฐแดง 2 รู 4 รู ตัน อิฐแดงมอก.77,153 (4ช่อง) ก็ล้วนจะเป็นต้องมีคานทับหลังทั้งสิ้น

มาตรฐานของเสาเอ็น และคานทับหลัง ต้องมีลักษณะอย่างไร?
          มาตรฐานงานเสาเอ็น และคานทับหลังต้องมีขนาดไม่เล็กกว่า 10 ซ.ม. และมีความกว้างไม่น้อยกว่าความกว้างของผนังอิฐแดง คอนกรีตที่จะหล่อเสาเอ็น และคานทับหลังจะเป็นคอนกรีตที่ใช้หินขนาดเล็ก เพื่อให้ง่ายต่อการเทคอนกรีต ซึ่งใช้อัตราส่วนผสม ปูน 1 ส่วน ต่อทราย 3 ส่วน ต่อหิน 4 ส่วน (1:3:4)

จุดที่ควรใส่เสาเอ็น และคานทับหลัง
          เสาเอ็นควรใส่ในมุมทุกมุมของผนัง หรือส่วนที่บานประตูหน้า ต่างปิดทับ เพื่อรองรับแรงกระแทกจากการเปิดปิด และผนังที่มีความยาวมากกว่า 3 เมตร ผนังที่ไม่ได้ก่อติดกับเสา เช่น ผนังกั้นแยกพื้นที่ภายในบ้าน ส่วนคานทับหลัง ควรใส่ในส่วนของขอบของช่องเปิดอาคาร เพื่อใช้สำหรับติดตั้งวงกบ รวมถึงรองรับน้ำหนักผนังที่อยู่ด้านบนของวงกบด้วย และใส่ในส่วนที่ก่อผนังสูงมากกว่า 3 เมตรขึ้นไป

ถ้าไม่ใส่เสาเอ็น และคานทับหลัง ผนังจะเป็นอย่างไร?
          ปัญหาของการไม่ใส่เสาเอ็น และคานทับหลังก็คือ ผนังอาจเกิดรอยร้าวในแนวเฉียง บริเวณมุมของวงกบประตู หน้าต่าง ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้น้ำจากฝนรั่วซึมเข้ามาในตัวบ้าน และทำให้วงกบเกิดการบิดตัว ไม่สามารถปิดประตู หน้าต่างได้ นอกจากนี้แรงกระแทกจากการเปิด ปิดอาจส่งผลต่อความแข็งแรงต่อผนังอีกด้วย

          รู้อย่างนี้แล้ว ถ้าหากมีช่างก่อสร้างมาบอกว่าเสาเอ็น และคานทับหลังไม่สำคัญ เพราะผนังที่ก่อแข็งแรงอยู่แล้ว ก็อย่าเพิ่งเชื่อนะครับ ควรศึกษา และพูดคุยกันให้เข้าใจตรงกันเสียก่อน ทั้งนี้ก็เพื่อผนังบ้านที่แข็งแกร่ง ทนทาน และอยู่กับเราได้ไปนาน ๆ

ที่มา : คบเด็กสร้างบ้าน ตอนเสาเอ็น-คานทับหลัง